bedensel engelli destek eğitim proğramı
Doğum öncesi, doğum sırası ve doğum sonrası dönemde herhangi bir nedene bağlı olarak iskelet (kemik), kas ve sinir sistemindeki bozukluklar sonucu, bedensel yeteneklerini çeşitli derecelerde kaybeden, toplumsal yaşama uyum sağlama ve günlük yaşamdaki gereksinimlerini karşılamada güçlükleri olan, bu nedenlerle korunma, bakım, rehabilitasyon, danışmanlık ve destek hizmetlerine ihtiyaç duyan kişiye bedensel engelli; bu duruma yol açan durumlara ise bedensel engel denir.
Bedensel engelleri nedeni ile sağlıklı kişilerden farklılaşan ve eğitim hizmetlerinden gereğince yararlanamayan bu bireylerde bilişsel, psiko sosyal ve duyusal gereksinimlerin yanı sıra hareket ve fonksiyonel yeteneklerin geliştirilmesi de büyük önem taşımaktadır.
Çeşitli nedenlerle kaba ve ince motor gelişim becerileri olumsuz yönde etkilenmiş bu kişilerin kendilerinden beklenen fonksiyonel hareket ve becerileri yerine getirmeleri değişik derecelerde kısıtlanmıştır. Bu duruma yol açabilecek ve sıklıkla karşılaşılan nedenler aşağıda kısaca tanımlanmıştır.
1.Serebral Palsi: SP (CP) şeklinde kısaltılmış olan bu hastalık grubu, gelişmekte olan beynin (gebeliğin başlangıcından ikinci yaşın sonuna dek) değişik nedenlerle zarar görmesi sonucu ortaya çıkan duyu, algı ve hareket bozukluğudur. Ortaya çıkan klinik tablonun ağırlığı, beynin zedelenme derecesine, hasarın yerine ve bireyin yaşına bağlıdır. Oluşan tablo ilerleyici değildir. Bu tablonun vücudun tamamını etkileyen şekli tetraparezi (kuadriparezi), daha çok bacakların etkilendiği şekli diparezi (dipleji), vücudun bir yarısının etkilenmesi hemiparezi, tek kol veya tek bacak etkilenmesi monoparezi olarak adlandırılır. Bu durum farklı şekillerde kendisini gösterir.
a. Spastik Tip: Kasın istem dışı sertliğini ifade eden bu durum; hareketlerin yavaşlamasına, harekette kontrol güçlüğüne ve çeşitli hareket kayıplarına sebep olur. b. Atetoit Tip: Hareket ve pozisyonlara bağlı olarak kaslar bazen sert bazen de gevşektir. Hareketler istemsiz, yavaş ve sürüncemelidir.
c. Ataksik Tip: Duruş, denge bozuklukları, hareketlerde titreme ve koordinasyon bozuklukları ile karakterizedir.
ç. Hipotonik Tip(Gevşek): Tüm vücut kaslarında yaygın gevşeklik söz konusudur.
d. Karışık Tip: SP’nin farklı tiplerine ait özellikleri bir arada taşır. Çoğunlukla atetoid ve spastik tip birliktedir.
2. Merkezi Sinir Sistemini Etkileyen Dejeneratif, Metabolik ve Genetik Kökenli Hastalıklar: Motor gelişim geriliğine bağlı hareket ve fonksiyon kayıplarına yol açar. (Down sendromu, Subakut sklerozan panensefalit, Joubert sendromu, Rett sendromu, Prader-Willi sendromu, Williams sendromu vb.)
3. Mental Motor Retardasyon (MMR) (Mental Motor Gerilik): Zekâ, duyu, algı ve motor bozuklukların çeşitli oranlarda bir arada görüldüğü durumu ifade eden genel bir başlıktır.
4. Doğuştan Kol Felci (Brakial Pleksus Yaralanması): Doğum sırasında kola giden sinirlerin zedelenmesine bağlı olarak ortaya çıkan, hareket ve duyuyu etkileyen felç tablosudur. Tek taraflıdır. Etkilenen kolda tamamen bir felç tablosu olabileceği gibi ağırlıklı olarak elde ya da omuz çevresindeki kasların zayıflığı ile de seyredebilir.
5. Omurilik Kapanma Defektleri (Spina Bifida-Meningomyelosel): Omuriliğin ve omurilik sıvısının dışarıya doğru kese şeklinde fıtıklaştığı ve bacaklarda tek ya da çift taraflı değişen derecelerde felçlere neden olan bir hastalıktır. Bazı hastalarda beyin omurilik sıvısının dolaşımının beyin içinde kapalı kalması sonucu beyinde birikmesi ve buna bağlı başın büyüdüğü (hidrosefali) görülebilir. Hidrosefali beyin gelişimini ciddi olarak engelleyebilecek bir durumdur.
6. Doğuştan Kas Hastalıkları: İskelet kaslarının yapısındaki bozulma ve buna bağlı ilerleyici kas güçsüzlüğü ile seyreden, doğumdan itibaren ortaya çıkan bir grup hastalıktır. Kas güçsüzlüğünün yanı sıra eklem sertlikleri, şekil bozuklukları ve ilerleyici sakatlık meydana gelebilir.
7. Travmatik Nedenli Merkezi Sinir Sistemi Yaralanmaları: Çoğunlukla trafik kazası, yüksekten düşme, ateşli silah yaralanmaları gibi kazalar sonucunda oluşmakta ve sinir sisteminde geçici ya da kalıcı özre neden olmaktadır.
8. Süreğen Hastalıklardan Kaynaklanan Motor Gelişim Gerilikleri: Doğuştan ya da sonradan oluşabilen, yaşam boyu devam eden ve /veya ilerleyici, ince ve kaba motor gelişim becerilerinde yetersizlik ortaya çıkaran durumları tanımlar (epilepsi, osteogenesis imperfekta ).
Bedensel Engelli Bireyler Destek Eğitim Programı’nın kaba motor becerilerin geliştirilmesi bölümü, nörogelişimsel yaklaşımları esas almaktadır. Bu yöntem, merkezi sinir sisteminin gelişimine uygun olarak oluşturulmuş ve engelli bireyin fiziksel, zihinsel, psikolojik ve sosyal kapasitesine göre belirlenmiş hareketleri, fonksiyonel aktivitelerini ve bireyin ihtiyaçlarına uygun belirlenmiş özel egzersiz ve hareket yaklaşımlarını içerir.
Kaba motor beceriler için uygulanan yaklaşımlar
• Motor gelişim basamaklarının kolaylaştırılması
• Var olan hareketlerin kalitesinin artırılması
• Düzeltme ve denge reaksiyonlarının geliştirilmesi
• Kas kuvvetlendirme ve dayanıklılık egzersizleri
• Normal olmayan hareket ve reflekslerin baskılanması (inhibisyonu)
• Normal hareket ve reflekslerin kolaylaştırılması (fasilitasyonu)
• Kas sertliğini (tonusunu) düzenleyici pozisyonlamalar
• Ağırlık taşıma ve aktarma egzersizleri
• Kas iskelet sistemine ait oluşabilecek bozuklukların önlenmesi
• Aktivitelerde koordinasyonun sağlanması
• Fonksiyonel beceri eğitimi
• Günlük yaşam aktiviteleri için gerekli yardımcı cihaz ve araçların belirlenmesi
• Spastik tip serebral palsili bireylerde gövdeye doğru ve az olan, kol ve bacak hareketlerinin artırılması, atetoid tip serebral palsili bireylerde kontrolsüz ve gövdeden dışarı doğru hareketlerin azaltılması, ataksik tip serebral palsili bireylerde ise dengenin sağlanması ve gövde kontrolünün geliştirilmesi ana hedef olmalıdır.
• Bireylerde zorlayıcı aktivitelerin var olan hareket bozukluğunu artırdığı unutulmamalıdır. Bu bireylerin eğitim uygulamaları sırasında pasifleştirilmesinden kaçınılmalı, bireylerin aktif olması sağlanmalıdır. Aktiviteler sırasında uygulayıcı, bireyin harekete katılımını beklemeli; bireyi hazır olmadığı hareketlere zorlamamalıdır.
İnce motor becerilere ait başlıklar ise şunlardır:
• Kavrama ve bırakma için verilen aktiviteler
• Çizim becerilerine yönelik aktiviteler
• El becerilerine yönelik aktiviteler
• El göz koordinasyonunu geliştirmeye yönelik aktiviteler
• Taktil(dokunma) sistemini uyarmaya yönelik aktiviteler
• Proprioseptif (vücut farkındalığı) sistemini uyarıcı aktiviteler
• Vestibuler (denge) sisteme yönelik aktiviteler
Çocuklarımızın engel durumlarına uygun bilimsel temelli çalışmalarımız uzman kadromuz tarafından
yürütülmektedir.
WhatsApp Destek